آسیب‌های مرتبط با نهاد عزاداری ریشه درون نهادی و برون نهادی دارند؛ از این‌رو آسیب زدایی از این عرصه نیاز به اتخاذ اقدامات دو سویه دارد:
الف) سالم‌سازی فضای عزاداری با تغییر در ساختار و محتوای خرده‌نظام عزاداری (درون نهادی): برای این منظور باید راهبردهای زیر مدنظر قرار گیرد:
- شناسنامه‌دار کردن هیئت‌ها و بازیگران دخیل با تأسیس بانک داده؛
- تصفیه و ترمیم نیروهای انسانی فعال عزاداری؛
-نظام‌مند کردن ورود و رشد در حرفه مداحی؛
- مشخص کردن متولیان نهاد عزاداری؛
- سهیم کردن مداحان در امر کنترلی و نظارتی بر این نهاد از طریق کانون مداحان یا انجمن‌های مربوط؛
- طراحی و برجسته‌سازی الزامات اخلاقی مرتبط با عزاداری (اخلاق مداحان، اخلاق حضار و...)؛
- تقویت مطالعات دینی و به‌ویژه مطالعات مرتبط با آسیب‌شناسی در نهاد عزاداری؛
- ارائه ظرفیت‌های متنوع بومی و قومی درباره مرثیه‌سرایی و عزاداری؛
- ارتقای مهارت‌های فنی، دانشی و بینشی کارگزاران عزاداری.
ب) اقدامات برون‌نهادی و پالودن عناصر نادرست فرهنگی از متن جامعه (تصفیه فرهنگ عمومی): در این باره می‌توان دو راهبرد را در پیش گرفت:
• اتصال و تقویت تعامل نهادهای مرتبط با نهاد عزاداری به‌صورت زنجیروار و نظام‌مند. این راهبرد شامل همه نهادهای تولید محتوا به‌ویژه نهادهای ادبیات و هنر، نظارت‌کننده، سامان‌دهنده، هدایت کننده و انتشار‌دهنده دستاورهای مرتبط با عزاداری می‌شود.
• شناسایی خلقیات نامناسب فرهنگی ایرانیان یکی از موضوع‌های محوری ادبیات علوم اجتماعی است. با بالابردن حساسیت‌های اجتماعی به‌وسیله برنامه‌های فرهنگی و هنری و فعالیت‌های نخبگان رسمی و غیررسمی (گفتار و کرداری) می‌توان به این هدف دست یافت. از طرف دیگر با بالابردن سطح آگاهی عمومی از موضوع‌های عزاداری (قیام عاشورا، زندگانی بزرگان مذهبی و...) می‌توان به بهبود کیفی عزاداری و رشد روحیه مطالبه‌گری مطالب ارزشمند و صحیح امیدوار بود.
تفکیک سیاست‌های پیشنهادی واحدهای مورد بررسی نشان می‌دهد که برای زدودن آسیب‌های نهاد عزاداری بیشتر از اینکه نگاه سلبی و تنبیهی پیشنهاد شود، به اقدامات ایجابی ازجمله آموزش، تبلیغ و حمایت باید توجه کرد.
پاورقی
برگرفته از دوماهنامه راهبردی امنیت فرهنگی افق مکث با موضوع آسیب شناسی هیئات و آیین عزاداری
