موسسه صراط مبین

 بگفته مونتسكيو"همه پادشاهان ميل دارند مستبد و مطلق العنان باشند و بآنها گفته نشود بهترين وسيله برای‏رسيدن باين مقصود جلب محبت و علاقه ملت است و لكن بدبختانه آنها هميشه اين نصائح را مسخره تلقی می‏كنندزيرا نفع شخصی ايشان اين است كه ملت ضعيف و بيچاره باشد تا هيچوقت نتوانند در مقابل آنها مقاومتی ابرازدارند_114_"

و نيز حكومت اسلامی محدود بزمان معينی نيست، مانند آنچه در بسياری از ممالك جهان درعصر ما متداول است‏و ما بچشم خود می‏بينيم كه هر چند سال يك بار در اين ممالك چه خونهائی ريخته می‏شود و چه پولهائی مصرف‏می‏گردد و چه مصيبتهائی بر ملل وارد می‏شود.

بلكه حاكم ماداميكه عمل بوظائف قانونی خود می‏كند و كوشا در برقرار نمودن نظام عادله هست و مصلحت مردم‏و امت اسلام را درنظر دارد و با خارجی‏ها زد و بند غير مشروع نمی‏كند و كفار را بهر عنوانی ولو به عنوان مستشارمسلط بر ملت نمی‏كند در مقام حكومت باقی است ولی يك خلاف عمدی موجب سلب عدالت او می‏گردد و حاكم‏خود بخود از مقام حكومت عزل می‏شود و حاكم ديگری كه واجد شرائط باشد، بدون سروصدا و دست و بندی، برحسب جعل خدای تعالی جانشين او می‏شود.

بدون ترديد اين طريق بهترين طرق است و مفاسد نظامهای ديگر را ندارد و چنانچه حاكم خلاف كار از منصب كنارنرفت بر علماء اسلام و ملت مسلمان واجب است كه بهر نحوی كه صلاح بدانند او را بر كنار كنند، همان نحو كه‏مسلمانان با عثمان خليفه سوم نمودند.

زيرا بعد از آنكه عثمان ثروتهای عمومی ملت رابميل خود مصرف می‏نمود و نزديكان و خويشان خود را بمردم‏مسلط ساخت و اموال مسلمين را چپاول كردند و به تجاوز و خود كامگی ادامه دادند و احكام اسلام را كنار نهادند ومردمان نيك و بزرگوار از او خواستند كنار رود و او قبول نكرد و در جواب گفت: لباسی كه خدا بمن پوشانده است از تن‏بيرون نمی‏كنم.! در حالی كه خدا اين لباس را باو نپوشانيده بود بلكه خليفه دوم و عبدالرحمن بن عوف پوشانده بودند،بعلاوه مسلمانان با او بيعت كردند به شرط آنكه به كتاب خدا و سنت پيغمبر عمل كند و او باين شرط عمل نكرد ومسلمانان مجبور شدند او را بزور از كار بر كنار كنند.

بهر حال حكومت اسلامی محدود است بعمل بكتاب و سنت.