با ظهور شيخ انصاری، فقه جعفری وارد مرحله تكاملی خود شد. آن بزرگوار با تأسيس مبانی جديد، به نحو بارز و بیسابقهای، بر عمق و دقّت نظر مباحث فقهی افزود. كتاب ديگر شيخ، فرائد الاصول معروف به رسائل، نيز در تكامل مباحث اصول تأثير عميق بر جای نهاده است. شدّت و وسعت تأثير آن مرحوم در آراء و نظريات فقه و اصول چنان بوده است كه تا زمان حاضر كتب وی در مراحل عالی حوزههای علميّه تدريس میشود و گروه بزرگی از علمای زبده و فقهای طراز اوّل به شرح آثار او يا تأليف كتابهای مستقل به سياق آنها همّت گماشتهاند.
از جمله بزرگانی كه در عصر حاضر به اين مهّم پرداختهاند، حضرت آية اللّه العظمی امام خمينی ... مدّ ظلّه العالی ... است.
معظّم له در خلال سالها تدريس خارج فقه در حوزههای قم و نجف اشرف، علاوه بر تأليفات ديگر فقهی ، هفت جلد كتاب نيز در زمينه آداب و احكام تجارت و معامله نگاشتهاند، دو جلد اوّل، با عنوان المكاسب المحرّمه، اختصاص به مباحث مربوط به معاملات حرام دارد و پنج جلد ديگر كه كتاب البيع نام دارد در باب احكام و اقسام معامله تدوين شده است.
بحث از ولايت فقيه در كتب فقهی به مناسبتهای مختلف مطرح شده است و از آن جمله است در كتاب الوصايا، كتاب الارث و ... يكی ديگر از اين مناسبتها، بحث درباره نحوه و اوليای تصرّف در اموال كسانی است كه تصرّف آنان در اموالشان، شرعا، معتبر نيست.
مرحوم شيخ انصاری- رضوان اللّه تعالی عليه- در كتاب مكاسب، در سرآغاز اين بحث (در صفحه 153) میفرمايد: از جمله اوليای تصرّف در مال كسی كه استقلال تصرّف در مال خود را ندارد، حاكم است. و مراد از حاكم، فقيهی است كه شرايط افتاء در او جمع باشد. در اين بحث، به واسطه درخواست اكثر شركت كنندگان در مجلس درس، مناسب ديديم كه مناصب فقيه را متذكّر شويم.
حضرت امام خمينی، نيز به تبع مرحوم شيخ انصاری، به هنگام بحث درباره موضوع مذكور، به طرح مسأله ولايت فقيه پرداختهاند و صفحات 459 تا 520 جلد دوّم كتاب البيع را به اين مقوله اختصاص دادهاند كه ترجمه آن را اينك پيش رو داريد.
درباره اين ترجمه
آشنايان با متون فقهی بر دشواريهای خاصّ و توانفرسای ترجمه اين متون، به خوبی، آگاهند: دشواريهايی كه در ترجمه متون درسی، به ويژه درس خارج، دو چندان میشود. ايجاز و اختصار و آكندگی از اصطلاحات، كه بارزترين وجوه اين متون محسوب میشوند، عرصه را چنان بر مترجم تنگ میكنند كه در اغلب موارد، جز توسّل به ترجمه آزاد و نقل مضمون، چارهای نخواهد داشت. ترجمه تحت اللّفظی اين متون ... اگر ممكن و معقول باشد- كاری در حدّ اعجاز است. صرفنظر از علل مربوط به محتوای اين متون، علّت عمده كمبود متون مترجم معتبر در اين زمينه، همين است.
باری، آنچه به اجمال تمام درباره اين ترجمه میتوان گفت اين است كه كوشش بسيار شده است كه ضمن حفظ اصالت متن و رعايت امانت، تا حدّ ممكن، صورت روشنی از متن در ترجمه انعكاس يابد، تا علاوه بر اهل فنّ، ديگر علاقهمندان نيز بتوانند بهرهای از اين مباحث برگيرند؛ و اللّه ولیّ التّوفيق.
بر ذمّه خود میداند كه از حضرت آية اللّه رضوانی و آقای دكتر ابو القاسم گرجی و ساير فضلای بزرگواری كه با تأمّل در اين ترجمه نظر كردند و با تذكّرات ارزشمند خود بر صحّت و دقّت آن افزودند، مراتب امتنان خود را ابراز دارد. همچنين از آقايان مرتضی حاج علی فرد، جعفر كيوانی و مرتضی شفيعی شكيب كه ترجمه و ويرايش اين اثر را بر عهده داشتهاند، نهايت تشكّر و تقدير خود را اعلام داشته، توفيق روزافزونشان را در خدمت به فرهنگ و معارف اصيل اسلامی از درگاه خداوند متعال مسئلت مینمايد.
اداره كلّ انتشارات و تبليغات
