مقدمه

مقدمه

پس از پيروزى انقلاب اسلامى و طرح نظريه «ولايت فقيه» به عنوان مبناى نظام اسلامى، بسيار طبيعى بود كه از زواياى مختلف به آن نگريسته شود و از هر سو مورد ارزيابى عالمانه و منصفانه قرار گيرد؛ زيرا، براى نخستين بار، «ولايت فقيه» حضور جدّى خود را در عرصه سياسى به نمايش مى‏گذاشت و جهان سياست، به عنوان يك تجربه محسوس، با آن رو به رو مى‏شد. از اين رو، دور از انتظار نبود كه نظر موافقان و مخالفان فراوانى به سوى آن جلب شود و هر كسى از ديد خود، آن را در بوته نقد قرار دهد.

ولی روشن است كه پيش از هر نقّادی و داوری، برای آشنايی با هر نظريه‏ ای، بايد مفاهيم مندرج در آن، به طور دقيق و كامل، تعريف و تبيين شود، تا باب گفت‏گو، با روشی عالمانه و به دور از حبّ و بغضها، به خوبی گشوده شود. بنابراين، به عنوان درآمدی بر نظريّه ولايت فقيه، لازم است، مبادی تصوّری اين نظريه در جايی، به طور شفّاف تعريف شود. در باب‏ ولايت فقيه، اين ضرورت، مضاعف است؛ زيرا، در بسياری از چالشها وقتی به دقّت نگريسته شود، می‏بينيم ريشه آن، در بی‏ توجّهی و فهم صحيح نشدن واژگان مندرج در اين نظريه است.
برای رسيدن به اين هدف بزرگ، پيش از هر چيز، توجّه عميق به يك نكته لازم است، آن نكته، اين است كه تعريف واژگان يك نظريه علمی، به هيچ روی، قابل تفسير به رأی و برداشتهای شخصی نيست. تعريفهای علمی، از سنخ معرفت پسينی است و برای فهم درست يك واژه، بايد از پيشداوری، با دقّت تمام پرهيز شود.
جهت پيشگيری از آفت اِعمال سليقه‏ های شخصی، بايد تعريفی را كه اهل اصطلاح برای واژگان مورد نظر خويش ارائه كرده و بر آن توافق جمعی داشته ‏اند و يا نظريّه ‏پرداز، در ارائه نظريه خود اعلام كرده، ملاك عمل دانست و آن را مبنای هر سخن قرار داد.
در مواردی كه واژگان، به طور شفّاف، در گفتار و نوشتار اهل اصطلاح تبيين نشده ‏اند و شفافيّت لازم را ندارند، بايد در پرتوِ كاربرد آن واژه‏ها از سوی صاحب‏ نظران و قرينه قراردادن موارد مختلف استعمال، به مقصود خود رسيد. به هر حال، برای تعريف واژه، بايد مستندسازی كامل انجام گيرد؛ زيرا، اگر غير از اين باشد، بحث، به اَغراض غير علمی و مسموم، آلوده می‏شود.
در اين كتاب، تلاش بر آن است كه با توجّه به نكته بالا، مفاهيم اساسی نظريه ولايت فقيه تبيين شود و با استفاده از ابزارهای لازم تحقيق، در سه فصل جداگانه، به تبيين مفاد واقعی مفاهيم «ولايت»، «انتصاب» و «فقاهت» - كه مفاهيم بنيادين «ولايت فقيه» شمرده می‏شوند - پرداخته شود. با توجّه به گستردگی بحثهای مربوط به «ولايت»، فصل يك، در دو بخش ارائه می‏شود. بخش نخست، به تبيين معنای لغوی «ولايت» و مفاد اصطلاحی آن در قلمرو دانشهای مختلف می‏پردازد و آن‏گاه وارد ولايت شرعی شده و با بررسی همه جانبه آن، معنای «ولايت» را در نظريه ولايت فقيه روشن می‏كند. امّا بخش دو، به مقايسه و تبيين نسبت ميان ولايت و وكالت، از يك‏سو، و ولايت و حكومت از سوی ديگر، اختصاص دارد.

 ارائه شفّاف مبادی تصوّری و مفاهيم كليدی يك انديشه، مهم‏ترين و يا لااقلّ از مهم‏ترين بخشهای يك پژوهش است.

 

در همان مرحله نخست، وقتی به قول قدما، محلّ نزاع، به شايستگی، تحرير شود، نه تنها بسياری از شبهه‏ ها و نكته‏ های مبهم، رخت برمی‏بندد، بلكه فضای گفت‏گوی موافق و منتقد، كاملاً، شفّاف شده و راه بر اموری مانند، جدل و مغالطه و نزاع لفظی و ديگر آفتهای يك بحث علمی، تا حدود زيادی مسدود می‏شود.
با توجّه به اين نياز، افق بحث از مفهوم ولايت گشوده می‏شود. در فصل يكم، نخست، ريشه و مفهوم لغوی ولايت و معنای آن در كتاب و سنّت بحث می‏شود و آن‏گاه محتوای اصطلاحی آن در حوزه ‏های مختلفِ كلامی و عرفانی و فقهی بررسی خواهد شد. در حوزه فقه، مفاد ولايت شرعی و اقسام و اركان آن نشان داده می‏شود و در پايان، معلوم می‏شود كه؛ منظور از «ولايت» در نظريه ولايت فقيه، چه مفهومی است و اين‏كه آيا اين معنا، با قيمومت و محجوريّت توأم است يا ملازم ه‏ای با آن ندارد. ضمناً به اين پرسش هم پاسخ داده می‏شود كه «نسبت ميان ولايت و آزادی چيست و اراده آزاد انسان، در ولايت، چگونه تبلور می‏يابد؟».

این مورد را ارزیابی کنید
(0 رای‌ها)

پیام هفته

تحمیل نظر خویش بر آگاهان
قرآن : ... ثُمَّ يَقُولَ لِلنَّاسِ کُونُوا عِباداً لي‏ مِنْ دُونِ اللَّهِ ... (سوره نحل، آیه 52)ترجمه: هیچ کس (حتی پیامبر) حق ندارد به مردم بگوید به جای خدا مرا عبادت کنید.حدیث: روی الحلبی قلتُ لاَبی عبدالله علیه السلام ما أدنى ما یکون به العبد کافراً ؟ قال: « أن یبتدع به شیئاً فیتولى علیه ویتبرأ ممّن خالفه (معانی الاخبار ، ص 393)ترجمه: ... حلبی روایت می کند که از امام صادق (ع) پرسیدم : کمترین سبب کافر شدن انسان چیست؟ فرمودند : این‌که بدعتی بگذارد و از آن بدعت جانبداری کند و از هر کس با او مخالفت کند روی برگرداند و آنان را متهم و منزوی سازد.

ادامه مطلب

موسسه صراط مبین

نشانی : ایران - قم
صندوق پستی: 1516-37195
تلفن: 5-32906404 25 98+
پست الکترونیکی: این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید