لمعقل بن قيس الرياحي حين أنفذه إلی الشام في ثلاثة آلاف مقدّمةً له

اتَّقِ اللهَ الَّذِي لاَبُدّ لَكَ مِنْ لِقَائِهِ، وَلاَ مُنْتَهَی لَكَ دُونَهُ، وَلاَ تُقَاتِلَنَّ إِلاَّ مَنْ قَاتَلَكَ،
وَسِرِ الْبَرْدَيْنِغَوِّرْبِالنَّاسِ، وَرَفِّهْفِي السَّيْرِ، وَلاَ تَسِرْ أَوَّلَ اللَّيْلِ، فَإِنَّ اللهَ جَعَلَهُ سَكَناً، وَقَدَّرَهُ مُقَاماً لاَ ظَعْناً فَأَرِحْ فِيهِ بَدَنَكَ، وَرَوِّحْ ظَهْرَكَ،
فَإِذَا وَقَفْتَ حِينَ يَنْبَطِحُ السَّحَرُ أَوْ حِينَ يَنْفَجِرُ الْفَجْرُ، فَسِرْ عَلَی بَرَكَةِ اللهِ، فَإِذَا لَقِيتَ الْعَدُوَّ فَقِفْ مِنْ أَصْحَابِكَ وَسَطاً، وَلاَ تَدْنُ مِنَ الْقَوْمِ دُنُوَّ مَنْ يُريدُ أَنْ يُنْشِبَ الْحَرْبَ، وَلاَ تَبَاعَدْ منهم تَبَاعُدَ مَنْ يَهَابُ الْبَأْسَ، حَتَّی يَأْتِيَكَ أَمْرِي، وَلاَ يَحْمِلَنَّكُمْ شَنَآنُهُمْعَلَی قِتَالِهِمْ، قَبْلَ دُعَائِهِمْ وَالاِِْعْذَارِ إِلَيْهِمْ

ترجمه

از سفارشهای امام عليه السلام‏ به‏«معقل ابن قيس رياحی‏»در آن هنگام كه او را با سه هزار نفربعنوان مقدمه لشكر خويش بسوی شام فرستاد [1]

از خدا بترس همان خدائی كه به ناچار بايد ملاقاتش كنی،و سرانجامی‏ جز حضور در پيشگاهش نداری،جز با كسی كه با تو بجنگند پيكار مكن،صبح و عصر حركت كن و هنگام گرمی روز به لشكر استراحت ده،در پيمودن‏راه آرامش به خرج ده!در ابتدای شب كوچ مكن كه خداوند شب را وسيله‏آرامش قرار داده و آن را برای اقامت و توقف تعيين كرده،نه كوچ ومسافرت،بنابر اين شب هنگام بدنت را آرام كن و مركبها را نيز آسوده بگذارپس آنگاه كه توقف نمودی به هنگام سحر يا وقتی كه سپيده دميد،به ياری خدا حركت كن.هر گاه دشمن را ملاقات كردی در ميان يارانت‏قرار گير.نه آن قدر به دشمن نزديك شو كه خيال شود آتش جنگ را تومی‏خواهی روشن كنی:و نه آنقدر دور بايست كه گمان برده شود از نبردمی‏ترسی. (چنين باش)تا فرمان من به تو برسد(اما به هوش باش)پيش ازآنكه آنها را به صلح و مسالمت و راه خدا دعوت كنی و راه عذرشان را درپيشگاه خداوند ببندی،بخاطر عداوت خصوصی با آنها پيكار نكنی.

توضيحات

[1]«معقل ابن قيس رياحی‏»از بزرگان و شجاعان‏«كوفه‏»بوده او هم‏ رياست و هم سابقه عمل داشته است او يكی از امرای سپاه امام(ع)در جنگ‏ جمل بوده است و هنگامی كه امام(ع) عازم‏«صفين‏»شد و در«نخيله‏»برای‏ سپاهش سخنرانی كرد(خطبه 48) ،«معقل‏»بپا خواست و عرض كرد ای اميرمؤمنان سوگند بخدا كه جز افراد بدگمان و منافق از سپاه تو تخلف نمی‏ورزند.
هنگامی كه امام(ع)به‏«مدائن‏»رسيد«معقل بن قيس‏»را با سه هزار نفرپيشاپيش لشكر بسوی‏«صفين‏»گسيل داشت و او را توصيه و سفارشهائی نمود كه‏ وصيت‏ بالا قسمتی از آن می‏باشد.
«نصر ابن مزاحم‏»در كتاب‏«صفين‏»قسمتی از اين وصيت را در صفحه‏198 آورده است.
(مصادر نهج البلاغه جلد3 صفحه 225 و226)