یادداشتی از حجت الاسلام و المسلمین علی اکبر عبدالاحدی مقدم- کارشناس مسائل فرهنگی
وقف وکاهش آسیب های اجتماعی
قالَ رسولُ الله صلي الله عليه و آله: اِذا ماتَ الاِنْسانُ اِنْقَطَعَ عَمَلُهُ اِلاّ مِنْ ثَلاثٍ: صَدَقَةٍ جارِيَةٍ، اَوْ عِلْمٍ يُنْتَفَعُ بِهِ، اَوْ وَلَدٍ صالحٍ يَدْعُو لَهُ؛ یعنی: پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: هرگاه انسان بميرد، عملش هم قطع مى شود، مگر از سه راه: صدقه جاريه، يا عملى كه از آن سود مى برند، يا فرزند شايسته اى كه براى او دعا مى كند.
یکی از سنت‌های حسنه‌ای که در اسلام بر آن تاکید ویژه‌ای شده است «وقف» می‌باشد. وقف که از آن با عنوان صدقه جاریه در سخنان پیامبر اسلام یاد شده است به معنای اختصاص دادن مالی جهت انجام امور خیریه و عام‌المنفعه است که غیرقابل فروش و انتقال است.
در زمان‌های گذشته بیشتر موقوفات جهت تبلیغ و گسترش دین مبین اسلام وقف می‌شدند به گونه‌ای که بیشتر موقوفات برای ساختن مساجد و امامزاده‌ها و نیز خدمت‌رسانی به زائران و نمازگزاران اختصاص داشتند. البته همان‌گونه که اشاره شد وقف مختص این امور نبود و امور عام‌المنفعه مانند وقف کاروانسرا و حمام و مکتب‌خانه نیز مورد توجه واقفان نیکوکار قرار می‌گرفت.
در حال حاضر که آسیب‌های اجتماعی در حال گسترش هستند و در حال تبدیل شدن به معضلی فراگیر در جامعه اسلامی هستند و با توجه به محدودیت منابع مالی و امکانات دولت در مبارزه با آسیب‌های اجتماعی، تشویق خیرین به وقف برای پیشگیری و کنترل آسیب‌های اجتماعی می‌تواند بسیار راهگشا باشد و بار سنگینی از دوش دولت و جامعه بر زمین نهد.
وقفی که برای مقابله و مهار آسیب‌های اجتماعی صورت می‌گیرد، می‌تواند در دو سطح واقع شود، سطح اول پیشگیری از بروز آسیب‌های اجتماعی است و سطح دوم مقابله با آسیب‌های اجتماعی و بازپروری آسیب‌دیدگان است. همان‌گونه که ملاحظه می‌شود پشیگیری از بروز آسیب‌های اجتماعی بر مقابله با آسیب‌های اجتماعی اولویت دارد و در واقع بسیاری از خیرین که به ساختن مدرسه و مسجد و ... مبادرت می‌کنند در جهت این مهم گام برمی‌دارند و همین امر سبب شده تا وقف برای کنترل آسیب‌های اجتماعی و بازپروری آسیب‌دیدگان اجتماعی مورد غفلت واقع شود در حالی‌که بازپروری آسیب‌دیدگان اجتماعی علاوه بر این‌که سبب بازگشت ایشان به جامعه می‌شود از گسترش آسیب‌های اجتماعی و آلوده شدن افراد دیگر جلوگیری می‌کند.
باید به این نکته توجه نمود که وقفی که برای کاهش آسیب‌های اجتماعی انجام شود متضمن ثواب مضاعفی است چرا که اولا ثواب وقف و صدقه جاریه به واقف برمی‌گردد و ثانیا با بازپروری انسانی آسیب دیده و بازگرداندن آن به زندگی سالم اجتماعی مشمول آیه 32 سوره مائده می‌شود که هرکس انسانی را ازمرگ رهایی بخشد،چنان است که گویی همه مردم را زنده کرده است.
مسلما گسترش فرهنگ وقف در جامعه و هدایت آن برای پشیگیری از بروز آسیب‌های اجتماعی و کنترل آن‌ها و نیز بازپروری افراد آسیب‌دیده وظیفه نخبگان دینی و اجتماعی جامعه است که با بیان ضرورت این امر می‌توانند افراد خیر را جهت این امر مقدس ترغیب کنند و از سوی دیگر وظیفه متولیان امور اوقاف و امور خیریه است که خیرین را به این مهم توجه دهند و تشویق کنند.
