متن آیه: يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ ۖ قُلْ فِيهِمَا إِثْمٌ كَبِيرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَا أَكْبَرُ مِن نَّفْعِهِمَا ۗ وَيَسْأَلُونَكَ مَاذَا يُنفِقُونَ قُلِ الْعَفْوَ ۗ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمُ الْآيَاتِ لَعَلَّكُمْ تَتَفَكَّرُونَ
ترجمه آیه: درباره شراب و قمار از تو سؤال می‌کنند، بگو: «در آن دو گناه و زیان بزرگى است; و منافعى (ازنظر مادى) براى مردم در بردارد; ولى گناه آنها از نفعشان بیشتر است.» و از تو می‌پرسند: «چه چیز انفاق کنند؟» بگو: «از مازاد نیازمندى خود.» این‌چنین خداوند آیات را براى شما روشن می‌سازد; شاید بیندیشید.
•پیامبر اکرم(ص) در مورد خمر ده نفر را لعنت کردند و فرمودند: «حَدَّثَنِي اَلْحُسَيْنُ بْنُ أَحْمَدَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلِيِّ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلنَّضْرِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عَلَيْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَعَنَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ فِي اَلْخَمْرِ عَشَرَةً غَارِسَهَا وَ حَارِسَهَا وَ عَاصِرَهَا وَ شَارِبَهَا وَ سَاقِيَهَا وَ حَامِلَهَا وَ اَلْمَحْمُولَ إِلَيْهِ وَ بَائِعَهَا وَ مُشْتَرِيَهَا وَ آكِلَ ثَمَنِهَا؛ از جابر بن يزيد نقل‌شده است كه امام باقر (عليه السّلام) فرمود: پيامبر خدا (صلّى الله عليه و آله) در مورد شراب ده نفر را لعنت كرده است: كسى كه درخت آن را كاشته، و كسى كه از آن مواظبت كرده، و كسى كه آب آن را گرفته، و كسى كه آن را نوشيده، و كسى كه آن را به دست نوشنده داده، و كسى كه آن را حمل كرده، و كسى كه براى او حمل شده، و كسى كه آن را فروخته، و كسى كه آن را خريده، و كسى كه از بهاى آن استفاده كرده است.» (ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 244)
•تحریم مشروبات الکلی در راستای یکی از مصالح پنج‌گانه‌ای است که در آن حفظ عقل، جان، مال، ناموس و دین موردتوجه قرار می‌گیرد.
•تحریم قمار برای حفظ مال است که مال یکی از همان مصالح پنج‌گان‌هاست.
•کلمه «عفو» در این آیه در سه معنی به‌کاررفته است که عبارت‌اند از: الف. ازآنچه خود می‌پسندید و استفاده می‌کنید استفاده کنید. ب. حد متوسط در انفاق کردن. ج. گذشت کردن.
•تفکر هم باید در دنیا باشد هم در آخرت و خداوند مردم را به تفکر در کل هستی وادار می‌کند.
•صرف وجود منفعت مجوز انجام کاری نیست و مجموع سود و زیان را باید ملاحظه کرد و نه صرفاً منافع آن را.
•در جعل قوانین باید به اهم و مهم توجه کرد. چراکه اهم و مهم یک قاعده عقلی و نقلی است و می‌بایست اهم بر مهم ترجیح پیدا کند.
•سیاست الهی در برابر سؤالات مردم این است که آن را فرصتی می‌داند برای تبیین آیات الهی؛ این مهم صرفاً برای تبیین نیست بلکه هدف مهم‌تر وادار کردن مردم به تفکر است.
منبع
برگرفته از جلسه حقوق عمومی در قرآن با تدریس استاد محمدجواد ارسطا
تهیه و تنظیم: امید خاکی
