حجت الاسلام رضانژاد در ابتدای مصاحبه در خصوص کنترل افراطی گری مذهبی و چگونگی رفع بسترهای تعارض شیعه و سنی گفتند: درباره افراطیگری مذهبی چند نکته باید مورد توجه باشد. یک نکته این است که افراطی گری مذهبی را به درستی تبیین کنیم و ببینیم مقصود از افراطی گری مذهبی چیست؟ نکته دیگر این است که در رابطه با مسائل اعتقادی و کلامی و فقهی، از تکفیر فرقه های مذهبی دوری کنیم. برای اینکه افراطی گری مذهبی را محدود کنیم، اندیشمندان و علما و اساتید، به وِیژه عالمان مذهبی و کسانی که قلم وزبان به دست آنان است -یعنی نویسندگان و خطبا- باید کاملاً نسبت به بحث افراطی گری مذهبی توجیه شوند. مباحث علمی را در مجامع علمی و فرهنگی مطرح کنند و ضرر و زیان افراطیگری مذهبی را به درستی تبیین کنند؛ و وقتی چارچوب کار توسط اندیشمندان فریقین مشخص شد، آنها جامعه مخاطب خودشان را هدایت کنند به اینکه از افراطی گری که به ضرر اسلام و مسلمین است دست بردارند. ایشان در همین رابطه به نقش مسولان و بدنه حاکمیتی و رابطه آنها با مردم و مذاهب دیگر اشاره داشته و افزودند: دولتها و مدیران جامعه، اعم از مدیران اجرایی و فرهنگی، سیاست گذاران کشورهای اسلامی، نقش خطیری دارند. البته اینکه میگوییم رفع تعارض شود، مقصود ما این نیست که شیعه، سنی شود؛ یا سنی، شیعه شود. وجود فرقه یعنی وجود اختلاف و تمایز در افکار و عقیده؛ اما هر تمایزی و هر اختلاف نظری نباید به درگیری و تزاحم و تنازع و به تکفیر طرف مقابل منجر شود. جامعه شیعی و جامعه سنی در کنار عالمان، و آنها هم در کنار حکومت، به مجموعهای از قوانین و رفتار جامعه توجه کنند که افراطیگری حذف شود. دکتر رضانژاد درباره ایفای نقش روحانیت در موضوع جلوگیری از تنش فرقه ای بیان کردند: وقتی بخواهیم به مسائل ریز افراطیگری بپردازیم، در هر کدام از دو طرف این جریان وجود دارد. یعنی ما فرضمان بر این است که افراطیگری طرفینی است. یعنی هم در میان شیعه وجود دارد و هم در میان اهل سنت. در میان هر دو فرقه اولاً و بالذات، عالمان و بزرگان آن مذهب، به نقد جریان افراطیگری مذهبی بپردازند. بعد از آنکه آنها نقد کردند، اگر مسائلی مورد اختلاف است که در آن هر یک از طرفین دیگری را متهم به افراطیگری میکند -یعنی شیعه به سنی میگوید شما در این نوع مسائل افراطیگری دارید، یا سنی به شیعه میگوید شما افراطیگری دارید- و یا اگر در مواردی در تعیین مصداق افراطیگری با هم اختلاف دارند، باز در وهله اول عالمان دین، اندیشمندان و کسانی که با علم و حکمت و دانش دینی همراه هستند، بیایند و مرز افراطیگری را مشخص کنند و بعد وقتی که دامنه بحث مشخص شد مقید باشند و به رفع آن مشکل بپردازند. ایشان در ادامه در خصوص نقش رسانه ها و اینکه آنها چطور میتوانند در احیای اندیشه تقریب قوی ظاهر شوند و از تنشهای فرقهای و مذهبی جلوگیری کنند بیان کردند: رسانهها، نقش اساسی دارند. وقتی رسانهها با توجه به مخاطبانشان در ردههای سنی و علمی مختلف، برنامههایی را پخش میکنند، اولاً باید خودشان این مسئله را درک کنند که افراطیگری مذهبی چیست و چه ضرری برای جامعه دارد؛ و ثانیاً مقید باشند که مطابق آرزوها و امیال خودشان رفتار نکنند و مصلحت جامعه اسلامی را رعایت کنند. به نظر میرسد چه در بخش رسانه، چه در بخش حکومت، و چه در بخش حوزه و دانشگاهها، برای مقابله با هر نوع جریانی، باید راهکارهای مختلفی را در پیش بگیریم. رییس پژوهشکده علوم اسلامی در بخش دیگری از مصاحبه به مساله نظام آموزشی کشور پرداخته و گفتند: البته به نظر نمی رسد از نظر مسائل آموزشی و متون درسی مشکل ویژهای داشته باشیم. چون بر مشترکات تأکید میشود؛ و آن جایی که به مختصات یک فرقه میپردازد، به فرقه دیگر توهین نمیکند. مثلاً وقتی در مسائل اختلافی، امامت امامان معصوم شیعه مطرح میشود کاری به جریانهای دیگر نخواهیم داشت؛ چنانکه در میان آموزشهای بین اهل سنّت که در برخی از مدارس، آموزش مذهبی هم دارند، به بحث خلافت و خلفای بعد از پیغمبر میپردازند بدون اینکه به اختلافات و درگیری بیانجامد. یک بخش مربوط به متون آموزشی است و بخشی هم مربوط به معلمان و مربیان جامعه است، که چون سیاست اصلی نظام بر وحدت و شفقت امت اسلامی است، آنها هم سعی و تلاششان بر این است که به مسائل اختلافی و به ویژه افراطیگری مذهبی دامن نزنند. استاد حوزه علمیه قم در خصوص اینکه چگونه حوزههای علمیه اهل سنّت را از نزدیک شدن به سلفیگری دور داشت گفتند: حوزههای اهل سنّت به صورت عموم تحت تأثیر مسائل مختلفی هستند که البته تحلیل همه جانبه آن جای خودش را میطلبد. متأسفانه برخی از حوزههای اهل سنّت به خاطر وابستگی مالی به برخی از جریانها، سعیشان بر این بود که به برخی از اختلافات دامن بزنند؛ به خاطر حرفهایی که آن صاحب منصبان اقتصادی به اینها دیکته میکردند؛ اینها به خاطر وابستگی اقتصادی سعی میکردند همان حرفها را برای دیگران بیان کنند. نکته دوم، پیروی نکردن برخی از حوزههای اهل سنّت از قانون مصوب جمهوری اسلامی در جذب طلبه برای آموزش مباحث مذهبی است؛ بنابراین در این پنج سال اخیر سعی شده که نظم و نسقی در جذب نیروهای غیرایرانی در داخل کشور صورت بگیرد و از نابسامانی به وجود آمده قبلی جلوگیری شود. نکته سوم، این است که خود عالمان اهل سنّت و حوزههای اهل سنّت واقفند که در کشوری زندگی میکنند که اکثریّت آن شیعه امامیّه اثنی عشری هستند. آنها هم از امکانات این کشور بهره میگیرند و با آزادی، حوزه علمیّه، کتاب درسی، درس و بحث دارند؛ ولی در کنار اینها اگر از افراطیگری جلوگیری نکنند دودش به چشم همه خواهد رفت. که باید منافع ملی-مذهبی خودشان را مدّ نظر قرار بدهند و از ایجاد حساسیّتهای مذهبی بپرهیزند. حجت الاسلام رضانژاد در بخش پایانی مصاحبه جهت مهار دخالتهای خارجی برای دامن زدن به افراطیگری بیان کردند: برای مهار افراطیگری با توجه به توطئههایی که دشمن انجام میدهد، اولاً باید همه توطئههای دشمن معرفی شود؛ یعنی آگاهی بخشی کامل به همه اقوام و اقشار نسبت به توطئههای دشمن انجام گیرد. و نکته دیگر اینکه همه امت اسلامی باید بدانند در عصر کنونی گرایش به اسلام در سطح جهان از گرایش به ادیان دیگر بالاتر است. پس ما وارث اسلامی هستیم که امروز در دنیا خواهان دارد، و به خاطر همین باید با تلاش و کوشش اسلام را همانگونه که هست بشناسیم و به دیگران هم معرفی کنیم. ما اگر بدانیم که گرایش بیدینان به دین اسلام از گرایش به سایر ادیان بیشتر است، دیگر به اختلافات مذهبی دامن نمیزنیم و بیشتر به اصل اسلام میپردازیم.
حجت الاسلام رضانژاد در مجموع راهکارهای ذیل را برای حل معضل تنش بین شیعه و سنی بیان کردند
1- مقابله با دو بنیاد اصیل افراطی گری: اندیشه های غلو آمیز و تکفیری
2- تبیین آسیب های افراطی گری و تقابل شیعه و سنی برای علما، دانشمندان، خطبا و نویسندگان
3- تشکیل کارگروه مشترک بین علما و نخبگان شیعه و سنی برای شناخت آسیب ها و ارائه راهکار
4- تبلیغ آسیب های افراطی گری توسط رسانهها برای عموم مردم
5- مقابله با پروژه شیعه هراسی و رسواسازی دست های پشت پرده با نشان دادن اغراض واقعی آن ها
6- لزوم تولید و ترویج آثار نشان دهنده اشتراکات شیعه و سنی
7- آموزش همزیستی مسالمتآمیز با مذاهب و ادیان دیگر از مدارس
8- توجه ارکان حاکمیتی به مسئله اختلاف شیعه و سنی و پرهیز از هرگونه حرکت تنشزا و اختلاف آفرین
9- اجازه فعالیت رسمی به جریانهای مذهبی در مناطق دارای اکثریت
10- تبیین دقیق مرزها و خطوط قرمز اقدامات غیر مجاز فرقه های مذهبی
11- شناسایی شاخصه ها مولفه های افراطی گری و عوامل آن و بسترهای آن
- برای کسب اطلاعات بیشتر با دفتر پژوهشنامه به شماره : 32910663-025 تماس حاصل فرمایید.