«هر اتاقي مركز جهان است.»اين جمله ايست كه روي جلد اولين شماره يكي از نشريات جديد الانتشار، از اكتاويو پاز نقل شده، جمله اي كه در آغاز خود را خيلي عالمانه مي نمايد و خوش خط و خال، اما در باطن، ام الشعار دهكده جهاني آقاي مك لوهان است كه علم شده تا مدعيان نسل سوم زير آن سينه بزنند .
توضيح واضحات اينكه به قول قدما كه ميگفتند «شرف المكان با لمكين»، اعتبار اتاق نيز به آن ذي روحي است كه در اتاق مي زيد، يعني «انسان» و به عبارت بهتر «بشر»؛ آن هم نه يك اتاق خاص، هر اتاقي! و نه يك بشر خاص، هر فردي از افراد بشر؛ يعني اومانسيم، و آن هم متنزل ترين صورت آن، كه انديويدواليسم باشد.
روي سخن با اقاي پاز نيست كه، بالعكس ،ذكاوت او را در كشف باطن او ما نيسم بايد ستود. عجيب ان است كه همزمان با پروسترو يكاي گورباچف و نويد آمدن ماهواره و تبليغات مك لوهاني دهكده جهاني و طرح فرضيه «قبض و بسط تئوريك شريعت»، ناگهان اين سخن سر از روي جلد مجله جديدي در مي آورد كه مدعي «نسل سوم» است، و گويا مراد از اين «نسل سوم»، سومين نسل هنرمنداني است كه بي اعتنا به حقايق انكارناپذيري كه آغاز عصر جديدي از حيات بشر را نويد ميدهند، همچنان، چه در قالب و چه در محتوا وابسته به تفكر و هنر غرب هستند.
اولين نسل لابد همان ها هستند كه همراه با آش مشروطه سر از سفارت انگليس بر آورند و دومين نسل هم نسل كافه نادري و تهران پالاس و جشن هنر شيراز هستند و اين نسل سوم نيز...آن طور كه پيداست، قصد كرده اند كه ميراث انقلاب را به نام خود تمام كنند.
عالم در گير حادثه عظيم تحولي است كه همه چيز را دگرگون خواهد كرد و اين تحول، خلاف اين دو قرن گذشته، نه از درون تكنو لوژي، كه از عمق روح مجرد انسان بر خاسته است، استمرار اين تحول هرگز موكول به آن نيست كه تجربه تشكيل نظام حكومتي اسلام در ايران به توفيق كامل بينجامد؛ اين امري است كه به مرزهاي محدود نمي ماند و اگر رنسانس توجه بشر را از آسمان به زمين باز گرداند، اين تحول بار ديگر بشر را متوجه آسمان خواهد كرد .
اين راهي است كه انسان فردا خواهد پيمود و چه بخواهد چه نخواهد، لاييسم و اوما نيسم در همه صورت هاي آن به شكست هستند. اومانيسم يا در مصداق جمعي بشر ظاهر ميشود و كار به جامعه پرستي و سوسيانيسم مي كشاند و يا در مصداق فردي بشر به فرد پرستي مي انجامد و مدعي فرياد مي زند كه «هر اتاقي مركز جهان است.»
هر اتاقي مركز جهان است يعني هر فردي از افراد بشر قطب عالم است و اين صورت ديگري از همان «تعميم امامت» است كه بني صدر ميگفت. يعني اومانيسم نه تنها با نظريه «ولايت و امامت»جمع نمي شود، كه مقابل آن است و همين دليل براي آنكه اين جمله از ميان همه افاضات اومانيستي جناب اكتاويو پاز انتخاب شود و روي جلد يك مجله فرهنگي_هنري به چاپ رسد كافي است.
همه مخالفان، با همين «ولايت» است كه در افتاده اند. نمي خواهم بگويم با «ولايت فقيه»؛ ولايت اعم از ولايت فقيه است. فلذا، هر نوع معارضه اي با ولايت نا گذير به مقابله با ولايت فقيه كه صورت سياسي ولايت است مي انجامد. نظريه قبض و بسط تئوريك شريعت نيز، دانسته يا ندانسته، نحوي از انحاي مقابله با ولايت است،منتها در مقدمات منطقي استدلال با آن در افتاده است، نه در نتايج.
ولايت در همه صورت ها و مراتب آن، مستغني از براهين فلسفي، امري فطري است و انسان به شهود فطري آن را در مي يابد، چه بتواند بر اين حقيقت برهان فلسفي اقامه كند و چه نتواند.
پس اينان بايد با نظريه «فطرت» نيز مقابله كنند....بگذاريم. مي خواستم بگويم آن رشته اي كه همه مخالفت هاي ظاهرآ گوناگون را به هم پيوند مي دهد چيست كه اجمالآ عرض كردم. در طول اين قرن، همه انقلاب ها _ و بزرگ ترين آنها، دو انقلاب كمونيستي چين و شوروي _ در برابر غرب سياسي شكست خورده اند و اين امر غربي ها و غرب زدگان را به اين توهم كشانده است كه انقلاب ايران نيز نخواهد توانست در برابر غرب تاب بياورد.
تبليغات فرهنگي و ژور ناليستي داخلي نيز كاملآ همسو با تبليغات جهاني، از همين تصوير دفاع ميكنند، اگر چه شيوه دفاع و مقابله انها كمتر سياسي و بيشتر فرهنگي است، و همان طور كه گفتم، نه با نتايج سياسي نظريه ولايت، كه با همه وجوه آن در حوزه هاي مختلف نظري و عملي در افتاده اند دانسته يا ندانسته. يعني همه مخالفت ها را نيز نبايد آگاهانه و از سر غرض پنداشت. در نظر بنيانگذار جمهوري اسلامي ، اسلام عين ولايت بود.
مردم نيز صرفآ به ولايت فقيه ايمان داشتند و اصلا نقليد در ميان شيعه به معناي پذيرش ولايت فقها و مجتهدان است در حوزه احكام عملي. عمل و نظر نيز در حقيقت عالم_ نه در منطق ارسطويي_ دو نحو از تحقق و تعين يك وجود واحد است و بنابراين، تشكيكاتي مبني بر انشقاق نظر وعمل و يا «عدم رابطه توليدي » ميان ادراكات حقيقي و اعتباري_ از احاظ منطقي _ نمي توانند تاثيراتي آني د رتضعيف اين رابطه فطري داشته باشند.
جمهوري اسلامي آن سان كه در نظر امام وجود داشت نظامي است مبتني بر ولايت كه بر راي جمهور مردم نيز تكيه دارد و اين معنا را هرگز نبايد با دموكراسي خلط كرد.
دموكراسي را ميتوان مسامحتآ اينچنين معنا كرد : حكومت مردم بر خويش بر اساس قوانيني كه خودشان وضع كرده اند. حال آنكه «مردم» در اين تعريف يك لفظ موهوم است و مصداق ندارد . كدام مردم؟ مگر ممكن است كه مردم در همه امور به اشتراك نظر دست يابند؟
پس در تعيين مصداق ناچار بايد به طور مشروط لفظ «مردم» را به توده اي از مردم اطلاق كرد كه بر خود و گروه هاي ديگري از جمعيت يك كشور كه با آنها اشتراك نظر ندارند حكومت مي كنند.
گذشته از اين، اگر هم بتوانيم فرض كنيم كه اين توده حاكم همانا اكثريت جمعيت يك كشور باشند، دموكراسي هرگز با حكومت اسلامي جمع نميشود، چرا كه در احكام و قوانين، امكان عدول از كتاب الله وجود ندارد و حق قانونگذاري غير مشروط از مردم سلب گشته و قوانين پارلماني تنها در حدود شرع مشروعيت مي يابند. پس در جمهوري اسلامي راي محكوم و محدود به حدود ولايت است. اين كجا و دموكراسي كجا؟
و اگر كساني نادانسته حكومت اسلامي را عين دموكراسي مي انگارند، مرادشان بيان اين حقيقت است كه « مردم اسلام را مي خواهند و اسلام عين ولايت است.» چرا ما از اثبات مغايرت بين حكومت اسلامي و دموكراسي مي هراسيم ؟ زيرا هنوز در فضاي فرهنگي غرب نفس مي كشيم و در تبليغات جهاني غرب، حكم بر اين قرار گرفته است كه « هر چه غير دمو كراسي است استبداد است.» خير، اينچنين نيست. دموكراسي _ حكومت مردم_ در برابر تئوكراسي _حكومت خدا_است و حكومت خدا لزومآ غير مردمي نيست، چنان كه دموكراسي در غرب نيز به اعتقاد ما اكنون در يك « حاكميت استبدادي پنهان» صورت بسته است.
حكومت خدا يعني حكومت احكام خدا از طريق بندگاني كه با اين احكام از ديگران آشناتر هستند ، يعني ولايت مجتهد يا فقيه.
اين حكومت ضرورتآ مردمي است چرا كه دست بيعت مردم نيز در آن دخيل است؛ همين سان كه هست. هر چه مخالفت هست، در داخل و يا خارج از كشور، با همين ولايت است، در حوزه هاي مختلف سياست، فرهنگ، اجتماع، هنر و غير هم. «در دل» نويس هفته نامه «آينه» نيز با همين ولايت در افتاده است، منتها با مظاهر اجتماعي آن، آن هم از زبان خود اهل ولايت، يعني بسيجي ها و اعضاي انجمن هاي اسلامي. در حوزه عرفان نيز اين همه عرفان هاي جوراجور رنگارنگ، بيهوده سر از ميان كتاب ها و نشريات و تئاتر ها و سينما ها در نياورده اند.
اگر انها بتوانند شاخص هاي تفكر مستقل انقلاب را با تفكر غربي جمع بزنند، ديگر امكان ادامه حيات مستقل و بدون وابستگي از ما سلب خواهد شد آنگاه تن به پروسترو يكايي ديگر _از نوع اسلامي آن_ خواهيم سپرد.اين امكان وجود ندارد.
پروستدويكاي گورباچف نوعي باز گشت به اصل است ، چرا كه سو سياليسم خود از صورت هاي تحقق او مانيسم است. و به اين ترتيب، از آغاز هم كمونيسم و دموكراسي دو صورت از تحقق يك امر واحد بوده اند و جنگشان با يكديگر در عوارض است، نه در جوهر. اما جمع شدن با غرب براي حكومت اسلامي جز با عدول از اصول امكان پذير نيست.
غرب نيز دوران تاريخي خويش را طي كرده است و اكنون رو به سوي اضمحال و فرو پا شي دارد . غرب و شرق سياسي هر دو مظاهر تاريخي اومانيسم بوده اند و اكنون دوران اومانيسم به سر رسيده. رفع تباين ايدئو لوژ يك شرق و غري سياسي نيز از نشانه هاي تاريخي اين حقيقت است. اكنون انسان بار ديگر از زمين و نفس خويش روي گردانده است و به عالم معنا و آسمان توجه يافته و اين مستلزم انقلاب و تحولي ديگر است خلاف آنچه در رنسانس روي داد.
انسان يك بار ديگر تولد يافته است و عصري ديگر آغاز شده و كره زمين پاي در اخرين مرحله تاريخ پيش از پايان نهاده است. " فتلقي ادم من ربه كلمات فتاب عليه...."
