موسسه صراط مبین

متن آیه: كَانَ النَّاسُ أُمَّةً وَاحِدَةً فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِيِّينَ مُبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَ وَأَنزَلَ مَعَهُمُ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِيَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ فِيمَا اخْتَلَفُوا فِيهِ ۚ وَمَا اخْتَلَفَ فِيهِ إِلَّا الَّذِينَ أُوتُوهُ مِن بَعْدِ مَا جَاءَتْهُمُ الْبَيِّنَاتُ بَغْيًا بَيْنَهُمْ ۖ فَهَدَى اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا لِمَا اخْتَلَفُوا فِيهِ مِنَ الْحَقِّ بِإِذْنِهِ ۗ وَاللَّهُ يَهْدِي مَن يَشَاءُ إِلَىٰ صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ. (بقره 213)
ترجمه آیه: مردم (در آغاز) امت واحدى بودن؛ (به‌تدریج جوامع و طبقات پدید آمد و اختلافاتى پیدا شد؛ در این حال) خداوند، پیامبران را برانگیخت؛ تا مردم را بشارت و بیم دهند و کتاب آسمانى را، که به‌سوی حق دعوت می‌کرد، با آن‌ها نازل نمود؛ تا در میان مردم، درباره آنچه اختلاف داشتند، داورى کند. تنها(گروهى از)کسانى که کتاب را دریافت داشته بودند، پس‌ازآنکه نشانه‌های روشن به آن‌ها رسیده بود، به سبب انحراف از حق و ستمگرى، در آن اختلاف کردند. ولى خداوند، کسانى را که ایمان آورده بودند، بر حقیقت آنچه مورد اختلاف بود، به‌فرمان خودش، هدایت نمود; و خدا، هر کس را بخواهد، به راه راست هدایت می‌کند.
نکات حقوق عمومی آیه:
• خداوند زندگی اجتماعی را که مبتنی بر جهل و بی‌خبری باشد، حتی در صورت عدم وجود اختلاف میان مردم، نمی‌پسندد؛ چراکه در غیر این صورت پیامبران را مبعوث نمی‌کرد.
• جامعه جاهل به دو دلیل مطلوب خداوند متعال نیست؛ اول اینکه پاره‌ای از اختلافات ناشی از خود جهل است و جهل همیشه عامل صلح در جامعه نیست. دیگر اینکه در جامعه جاهل استعدادهای انسان شکوفا نمی‌شود؛ به همین دلیل جامعه جاهلی مطلوب خداوند متعال نیست.
• قال علی علیه‌السلام : فبَعَثَ فيهِم رُسُلَهُ و واتَرَ إلَيهِم أنبياءهُ ؛ لِيَستَأدُوهُم مِيثاقَ فِطرَتِهِ ، و يُذَكِّروهُم مَنسِيَّ نِعمَتِه ، و يَحتَجُّوا علَيهِم بالتَّبليغِ ، و يُثيروا لَهُم دَفائنَ العُقولِ ، و يُرُوهُم آياتِ المَقدِرَةِ؛ پس [خداوند] رسولان خود را در ميان آنان برانگيخت و پيامبرانش را پياپى سوى ايشان فرستاد، تا از آنان بخواهند عهد الهى را كه در فطرتشان نهاده است، بگزارند و نعمت فراموش‌شده او را به يادشان آورند و با رساندن پيام الهى حجّت را بر آنان تمام كنند و گنجینه‌های خردهايشان را بيرون آورند و نشانه‌های قدرت [خدا] را به آن‌ها نشان دهند. (نهج البلاغة، الخطبة 1 )
• مبلغین دین الهی می‌بایست در تبلیغ دین از سنت الهی انذار و تبشیر استفاده کنند. رسول گرامی اسلام(ص) می‌فرماید: يَسِّروا ولا تُعَسِّروا ، وسَكِّنوا ولا تُنَفِّروا؛ آسان بگيريد و سختگيرى نكنيد، و آرامش بدهيد و مرانيد.
• مبلغان دین و دولت اسلامی می‌بایست مورد در ارتباط با مردم سه نکته مهم را موردتوجه قرار دهند که عبارت‌اند از: آسان‌گیری، پرهیز از سخت‌گیری و پرهیز از تنفیر مردم.
• خداوند متعال پیامبران را مبشر و منذر فرستاده است.
• از برخی از آیات و روایت می‌توان این‌گونه برداشت کرد که تبشیر مقدم بر انذار است. مانند روایتی از امام علی(ع) که می‌فرماید: «الانسان عبید الاحسان»
• ماجرای رفتار پیامبر اکرم(ص) با مهاجرین در جنگ حنین و اختصاص غنائم به آن‌ها از دیگر موارد رفتار صحیح و همچنین مقدم بودن تبشیر بر انذار است. (الارشاد شیخ مفید، جلد اول صص 145 و 146)